Στάθης Δρογώσης:

"Γράφω τραγούδια δεν είναι κάτι δραματικό ούτε δύσκολο!"

Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του CD «Όμορφη ζωή» και  την έναρξη των εμφανίσεών του στο ΣΤΑΥΡΟ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ club (από 23 Ιανουαρίου και κάθε Κυριακή) αλλά και με τρομερή περιέργεια για την απρόσμενη κίνησή του να διαθέσει μέσω της νεοσύστατης εταιρείας του www.antelmamusic.com του νέου του δίσκου δωρεάν, συναντήσαμε τον τραγουδοποιό Στάθη Δρογώση ένα σχεδόν ανοιξιάτικο απόγευμα...

 
 

Ποια είναι η πρώτη σου κίνηση μόλις ξυπνήσεις;

Αυτή την εποχή ανοίγω τον υπολογιστή και τσεκάρω μηνύματα από ανθρώπους που «κατεβάζουν» το δίσκο, απαντάω, δίνω αποδείξεις, είμαι μια εταιρεία μόνος μου. Κάθε πρωί, μόλις ξυπνήσω, πάω να δω «τι κάναμε σήμερα», τι feed-back είχαμε και να στείλω mails σε εσάς σε άλλους στα ΜΜΕ. Δεν έχω πια πολύ προσωπικό. Έχω μόνο το γραφείο που μου κανονίζει τις συναυλίες και μου κάνει το PR, ο Ερωδιός. Όλα τα άλλα περνάνε από μένα.

Μετά από 11 χρόνια στη δισκογραφία, φέτος, αποφασίζεις να κινηθείς μόνος σου πλέον, ιδρύοντας τη δική σου δισκογραφική;

Ναι. Συμπλήρωσα 11 χρόνια και πάω για 12. Έχουν αλλάξει πολλά πράγματα στη μουσική. Ο τρόπος με τον οποίο παράγεται ένας δίσκος και διατίθεται στον κόσμο, το μάρκετινγκ, το μάνατζμεντ ενός καλλιτέχνη, έχουν αλλάξει πάρα πολύ. Παλιά ήμασταν υποχρεωμένοι να είμαστε σε δισκογραφικές εταιρείες οι οποίες είχαν ολοκληρωμένα τμήματα πωλήσεων, τμήματα Δημοσίων Σχέσεων. Υπήρχαν εφημερίδες στη χώρα κι είχαν μεγάλη κυκλοφορία, έκαναν τα Δελτία Τύπου οι δισκογραφικές και τα έστελναν για δημοσίευση. Η παραγωγή δίσκου τότε κόστιζε πάρα πολύ. Έπρεπε υποχρεωτικά να το κάνεις σε στούντιο, με πανάκριβα μηχανήματα, πανάκριβες χρεώσεις. Μετά ήρθε η επανάσταση του ίντερνετ κι όλα αυτά συρρικνώθηκαν. Συρρικνώθηκε λοιπόν το κόστος παραγωγής ενός δίσκου. Ταυτόχρονα ήρθε κι η πειρατεία που λύγισε τις δισκογραφικές. Ενώ έπεσε το κόστος κατασκευής του CD, επειδή ο κόσμος σταμάτησε να αγοράζει, αυτές απέκτησαν μια πιο επιθετική πολιτική και το άφησαν ακριβό οπότε ο κόσμος σταμάτησε να αγοράζει. Τώρα, κάνω μια κίνηση που φαίνεται αρκετά ενδιαφέρουσα.

Πρωτοποριακό. Πώς το αποφάσισες; Ρισκάρεις σε καιρό κρίσης; Πιστεύεις ότι θα υπάρξουν μιμητές;

Πρώτα-πρώτα να πω ότι δεν είμαι πρωτοπόρος. Αυτό το έχουν κάνει πάρα πολλοί πριν από εμένα. Το παράδοξο με την περίπτωσή μου είναι ότι έχω ραδιοφωνική προβολή, είμαι σχετικά γνωστός καλλιτέχνης, έχω κάποιον κόσμο που με ακολουθεί. Συνήθως, δωρεάν, δίνουν τα CDs πιο μικρά σχήματα ή καλλιτέχνες που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί. Για να μην λαϊκίσω, από ανάγκη το έβγαλα σε δική μου εταιρεία. Είχα άψογη συνεργασία σε όλες τις δισκογραφικές όπου βρέθηκα. Είχα την τύχη να έχω πάντα καλλιτεχνική ελευθερία. Ενώ είχα συμβόλαιο με τη ΛΥΡΑ, θεώρησαν σωστό να κάνουν αναθεώρηση του συμβολαίου, δεν το δέχτηκα, οπότε πολιτισμένα «χωρίσαμε» και βρέθηκα στην αγορά να ψάχνω δισκογραφική. Δυστυχώς όλες με απορρίψανε. Οι μεγάλες πολυεθνικές δεν έδιναν χρήματα καθόλου, ήθελαν να δώσω το CD δωρεάν κι οι δύο ανεξάρτητες, που αυτή τη στιγμή είναι πραγματικά πολύ σημαντικές και μʼ αρέσουν πάρα πολύ, όπως η Archangel, θεώρησαν ότι δεν κολλάω στο ρεπερτόριό τους. Εντάξει, δεν κρατάω κακία.

Όταν λες οι πολυεθνικές δεν δίνουν καθόλου χρήματα τι ακριβώς εννοείς;

Οι πολυεθνικές δεν δίνουν πλέον χρήματα σε καλλιτέχνες. Στα καινούργια συμβόλαια σε δισκογραφικές όπως η Sony, η ΕΜΙ κλπ είναι δωρεάν τα πάντα! Παίρνουν το δίσκο σου και σου ζητάνε και ποσοστά από τα live. Υποτίθεται ότι σου κάνουν το PR σου και παίρνεις κάποια ποσοστά από τις πωλήσεις.

Η Antelma Music είναι ατομική επιχείρηση όπως την ονομάζεις στην ηλεκτρονική της σελίδα;

Ναι. Μέσα σʼ αυτό το καθεστώς των δισκογραφικών είπα «προτιμώ να βγάλω το CD εγώ». Όταν όμως είδα πόσο δύσκολο είναι να το κάνω μόνος μου, σκέφτηκα έξυπνα και αποφάσισα αυτό ακριβώς. Επειδή δεν έχω πλέον την προβολή από κάποια δισκογραφική ούτε το δίκτυο πωλήσεων που έχουν οι εταιρείες, θα το «κατεβάσουν» όλοι τζάμπα από κάποιον πειρατή. Οπότε αποφάσισα να το δώσω εγώ τζάμπα! Να μπει ο κόσμος στο site, να πάρει τους στίχους, τα δελτία τύπου, να δει το artwork, να καταλάβει ποιος είμαι και, δεν πειράζει, ας το «κατεβάσει» δωρεάν. Πιστεύω στον κόσμο και ξέρω πως αν κάποιος θέλει να στηρίξει θα βάλει όσα χρήματα θέλει. Το επαναστατικό της ιδέας είναι αυτό ακριβώς : λέω «μπείτε κατεβάστε το κι όποιος θέλει να δώσει κάτι για να ενισχύσει μπορεί να δώσει από 2 έως 10 ευρώ. 10 ευρώ κάνει κι ο δίσκος στα δισκοπωλεία να τον αγοράσεις. 12 ευρώ στην επαρχία.

                                                     
Πώς πάει όλη αυτή η προσπάθεια;
 
Πάει πολύ καλά. Μέχρι στιγμής το έχουν «κατεβάσει» 2000 άτομα, σε δύο βδομάδες, 50 – 60 άτομα έχουν βάλει κάποια χρήματα, κάποιοι άλλοι το έχουν παραγγείλει από το site. Το στέλνω με αντικαταβολή. Γενικά η ιδέα της Αντέλμα ξεκίνησε από μένα γιατί, όπως σου είπα τα βρήκα σκούρα. Έγινα επαναστάτης όχι από ιδεολογία αλλά κυρίως από ανάγκη. Στην ουσία η δουλειά μου απορρίφθηκε. Εγώ έτσι το πήρα. Αφού δεν βρέθηκε χρηματοδότηση σημαίνει ότι καμία από τις εταιρίες δεν πίστεψε σε εμένα. Πείσμωσα κι εγώ κι είπα θα το κάνω μόνος μου. Αυτό δεν είναι μομφή στις εταιρείες. Το λέω γιατί έτσι έγιναν τα πράγματα. Το λέω ειλικρινά δηλαδή. Εγώ έχω ανάγκη να βγάζω μουσική. Όχι τόσο για να ζήσω, εντάξει, από τη μουσική ζω, αλλά είναι ανάγκη ανθρώπινη δική μου.
 
Αυτή η αόρατη πόλη, η δική σου Αντέλμα θα αποκτήσει ορατούς-υπαρκτούς-συνειδητούς πολίτες;

Πιστεύω πως αυτό το μοντέλο θα επικρατήσει στο τέλος. Βγάζω δίσκο, πάρτε το δωρεάν κι όποιος θέλει ας βάλει ό,τι θέλει. Να συμπληρώσω εδώ, αν γίνεται, μια αξιόλογη κίνηση. Επτά πολύ αξιόλογοι καλλιτέχνες μου δήλωσαν ότι θέλουν να έρθουν στην Αντέλμα. Θα κάνουμε μια κολεκτίβα. Θα δίνουν τους δίσκους τους δωρεάν κι αυτοί, θα βάζει ο κόσμος ό,τι θέλει. Θα κάνουμε και φεστιβάλ με συναυλίες δωρεάν, όπου ο κόσμος θα δίνει ό,τι θέλει, αν θέλει. Η ιδέα είναι να δημοσιοποιούμε ότι «παιδιά θέλουμε να παίξουμε εκεί, για να το κλείσουμε χρειάζονται τόσα χρήματα, βάλτε όσα θέλετε». Σα να περνάει ένα κουτί.

Θέλω να ξέρετε ότι είμαι απολύτως νόμιμος, κόβω παραστατικά, δίνω αποδείξεις για όλα. Κανονικά, ηλεκτρονικές. Δεν παίρνω «μαύρα λεφτά». Χωρίς να κατηγορώ αυτούς που τα παίρνουν. Εμείς οι καλλιτέχνες είμαστε στο στόχο πολύ συχνά. Γι αυτό θέλω να είμαι καλυμμένος και απολύτως νόμιμος εγώ κι όλα είναι στην εντέλεια φτιαγμένα στην εταιρεία αυτή. Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτή η κρίση στη δισκογραφία είχε ξεκινήσει πολύ πιο πριν. Είχαν κλείσει μαγαζιά, στούντιο, επαγγέλματα δορυφόροι της μουσικής, γραφίστες, ηχολήπτες, μουσικοί. Πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Απαξιώθηκε και η παραγωγή των CD στη χώρα μας. Οι δισκογραφικές έκαναν τεράστια λάθη, τα έδιναν με εφημερίδες, με αρνιά, με αυγά, με γαλοπούλες κλπ. Έτσι απαξίωσαν το ίδιο το υλικό. Μπορεί να λέμε ότι δίνουμε δωρεάν τα τραγούδια στο ίντερνετ αλλά οι άνθρωποι συνδεόμαστε με τα πράγματα. Μας αρέσει να τα βλέπουμε, να τα πιάνουμε, να τα μυρίζουμε να τα ακουμπάμε. Είμαι σίγουρος ότι αυτοί που έβαλαν χρήματα και το «κατέβασαν» θα αγοράσουν και το CD. Με την ομάδα μου, σκεπτόμενοι την κρίση, λέμε στον κόσμο να τιμολογήσει αυτός το προϊόν. Αυτή είναι η ιδέα της antelmamusic.

Η Αντέλμα είναι μια πόλη φανταστική σε βιβλίο του Ιταλο Καλβίνο, σωστά;

Ναι. Η Αντέλμα είναι ένα διήγημα στο βιβλίο του Ιταλο Καλβίνο «Αόρατες Πόλεις». Είναι κι ο τίτλος ενός τραγουδιού μου από τον πρώτο δίσκο, Ο Χειμώνας δε θαρθεί, του 2003. Είναι ένα τραγούδι που μου αρέσει πάρα πολύ. Σε εκείνον τον πρώτο δίσκο υπάρχει κι ένα κρυφό track όπου η γιαγιά μου απαγγέλλει ένα ποίημα πάνω στη μελωδία αυτού του τραγουδιού κι εγώ παίζω πιάνο. Αντέλμα λέγεται κι η εκπομπή μου στο ραδιόφωνο στο mindradio. Έτσι αποφάσισα Αντέλμα να λέγεται κι η εταιρεία αυτή γιατί είναι ένα όνομα παράξενο.

Σου αρέσει το διάβασμα; Τι διαβάζεις τώρα;

Είμαι βιβλιοφάγος! Έχω αφήσει λίγο την λογοτεχνία και τώρα διαβάζω ιστορία και οικονομία. Ταυτόχρονα φοιτώ και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Φυσικός. Τώρα στα γεράματα μου ήρθε η όρεξη (Γέλια…), μου αρέσει πάρα πολύ αυτή η επιστήμη. Τώρα διαβάζω πιο πολύ επιστημονικά βιβλία. Άφησα λίγο τη λογοτεχνία αλλά μου λείπει. Διάβασα όμως ένα αριστούργημα! Προτρέπω όλους να γνωρίσουν τον Πώλ Οστερ. Αμερικανός συγγραφέας είναι. Διάβασα «Το παλάτι του φεγγαριού».

Ποιο είναι το πρώτο τραγούδι που θυμάσαι να άκουσες ως παιδάκι;

Καθισμένος στα πόδια του μπαμπά μου, άκουσα Beatles. Πρώτο ξένο τραγούδι που θυμάμαι το "Drive my car". Πρέπει να ήμουν 4-5 χρονών. Ο μπαμπάς μου με έμαθε να ακούω Beatles. Θυμάμαι και πανηγύρια στη Νάξο από τη μητέρα μου. Εκεί ακούγαμε νησιώτικα. Πρώτο ελληνικό τραγούδι που θυμάμαι να άκουσα ήταν το «Καημένε Δενδρολίβανε». Φοβερό παραδοσιακό τραγούδι ή από τη Νάξο ή από τις Κυκλάδες. Η μαμά μου είναι από τη Νάξο. Πηγαίναμε εκεί κάθε καλοκαίρι. Πολλά πανηγύρια. Τραγουδούσα, χόρευα πολύ μικρός βέβαια. Νήπιο.

Θυμάσαι την πρώτη φορά που τραγούδησες μπροστά σε κοινό κρατώντας μικρόφωνο; Πώς ένοιωθες;

Σε οικογενειακές γιορτές τραγουδούσαμε μαζί με τον μπαμπά μου και τον αδελφό μου. Περισσότερο τραγουδούσε η μητέρα μου, η γιαγιά μου κι εγώ. Ο μπαμπάς μου και ο αδελφός μου για έναν παράξενο λόγο δεν τραγουδάνε. Ενώ είναι εξαιρετικός πιανίστας ο αδελφός μου, δεν τραγουδάει. Συνήθως έπαιζε εκείνος κι εγώ τραγουδούσα. Σε οικογενειακή γιορτή τραγούδησα πρώτη φορά. Ένιωσα σαν να το είχα ξανακάνει πολλές φορές. Μου βγήκε πολύ φυσικά. Δεν μπορώ να το εξηγήσω. Σα να είμαι γεννημένος γι αυτό.

Εκτός από το ταλέντο που ήδη διαθέτεις, μουσικός, τραγουδιστής, στιχουργός, συνθέτης, ποιο άλλο ταλέντο θα ήθελες να έχεις;

Σε ένα τραγούδι μου σʼ αυτό το δίσκο λέω «είμαστε όλοι καλλιτέχνες». Το πιστεύω. Όλοι έχουμε ταλέντο μέσα μας. Εμένα μου βγήκε στη μουσική. Ένα είναι το ταλέντο και το έχουμε όλοι. Λέγεται ανθρωπιά! Όλοι μας γεννηθήκαμε για να πάρουμε ένα λιθαράκι να προσθέσουμε στην ανθρώπινη ιστορία. Είτε επηρεάζουμε το μικρόκοσμο γύρω μας είτε αν έχουμε κάποια άλλη δουλειά πιο παράξενη, επηρεάζουμε περισσότερο κόσμο. Όλοι όμως έχουμε το ίδιο ταλέντο. Ανθρωπιά! Να ατενίζουμε τα αστέρια στον ουρανό το βράδυ και να νιώθουμε ένα κενό. Απλώς πολλοί είμαστε άτυχοι. Κάποιοι άνθρωποι είναι άτυχοι και δεν μπόρεσαν να αξιοποιήσουν την τεράστια καλλιτεχνική δύναμή τους. Λόγω των συνθηκών, των κοινωνικών συνθηκών, της τάξης που ανήκουν, του καθεστώτος, λόγω της οικογένειας. Ας πούμε εγώ μεγάλωσα σε μια οικογένεια που μπορεί να μην είχαμε πλούσια υλικά αγαθά, αλλά ο μπαμπάς μου έκανε οικονομία για να μας πάρει πιάνο ή κιθάρες.

Μπορείς να θυμηθείς κάποιο σχόλιο θεατή που έδωσε άλλη προοπτική στη δουλειά σου; Περιέγραψέ μας πώς ένιωσες και τι σε έκανε να αλλάξεις;

Αυτό που με ενοχλεί γενικά είναι να με λένε «έντεχνο». Δε μου αρέσει ο όρος δε μου αρέσει και το έντεχνο τραγούδι. Δεν εννοώ ότι δε μου αρέσουν οι δημιουργοί του, που κάποιοι τους ονομάζουν έντεχνους. Μʼαρέσει ο Περίδης, ο Μάλαμας, ο Θανάσης (Παπακωνσταντίνου), τους λατρεύω. Δε μου αρέσει να με λένε έντεχνο. Είμαι παιδί του ελληνικού ροκ. Προσπαθώ να ξετινάξω από πάνω μου την ταμπέλα και δεν μπορώ. Είναι δύσκολη η περίπτωσή μου, δεν μπορούν να με κατατάξουν σε κατηγορία. Χρησιμοποιώ ηλεκτρικά όργανα αλλά είμαι πιο μελωδικός. Αν ακούσεις όμως προσεκτικά τα τραγούδια μου δεν είναι καθόλου χαμηλών τόνων. Έχουν το στυλ του ροκ μέσα τους. Το καθένα είναι μια ιστορία. Αν κάποιος θέλει να τον πάρω με «στραβό μάτι», να ʽρθει να μου πει «είσαι έντεχνος». (Γέλια...) Με τον όρο έχω πρόβλημα όχι με τους καλλιτέχνες που τους κατατάσσουν εκεί, γιατί μου αρέσουν, τους ακούω κι εγώ. Αλλά δε θεωρώ τον Μάλαμα, ας πούμε, έντεχνο. Τον θεωρώ ηλεκτρικό τραγουδοποιό.

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σου;

Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ. Ο μεγαλύτερος φόβος μου, μάλλον, να χάσω κάποιον από το στενό οικογενειακό μου περιβάλλον ή ένα πρόσωπο πολύ αγαπημένο.

Αν έπρεπε να παρουσιάσεις τον Στάθη Δρογώση σε κάποιον που δεν σε γνωρίζει τι θα έλεγες; Ποιο πράγμα θεωρείς ότι σε χαρακτηρίζει;

Θα έλεγα «Γεια σας, είμαι ο Στάθης Δρογώσης, ένας από τους πιο κοντούς έλληνες τραγουδοποιούς». (Γέλια...) Νομίζω είμαι εγώ, ο Στεφάνου, ο Ρίζος κι ο Θηβαίος. Είμαστε 4 κοντοί τραγουδοποιοί. Νομίζω, εγώ είμαι πιο ψηλός από αυτούς τους κοντούς. (Γέλια...) Θα έλεγα ότι είμαι ένας άνθρωπος που γράφει τραγούδια για να ζήσει. Να ζήσει με δύο τρόπους : όπως λέμε ζω έχοντας την οικονομική άνεση αλλά και ζω μέσα από τη μουσική. Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτήν, χωρίς τα τραγούδια. Η μουσική είναι μια ανάγκη μου απόλυτη. Άρα, γράφω τραγούδια για να ζήσω. Αυτό θα έλεγα.

Σου αρέσουν τα ταξίδια; Ποιος είναι ο αγαπημένος σου προορισμός;

Μʼ αρέσουν πάρα πολύ τα ταξίδια. Μου αρέσει πολύ να ταξιδεύω μαζί με τον φίλο μου το Δημήτρη τον Τζημέα, να με βασανίζει. Αυτός είναι ένας τύπος που έχει γυρίσει όλον τον κόσμο. Είμαστε μαζί από τότε που υπήρχαν «Τα φώτα που σβήνουν». Έχει πάει παντού. Πάντα ανοργάνωτα και πάντα τελευταία στιγμή και πάντα χάνεται και γίνεται χαμός. Όποτε έχω ξεκινήσει να ταξιδέψω μαζί του με έχει βασανίσει αλλά στο τέλος μʼ αρέσει. Άρα, αγαπημένος μου προορισμός είναι...όπου θέλει ο Τζημέας! (Γέλια...) Έχει πάει Αφρική, δεν έχει πάει Κίνα. Δεν πάει σε τουριστικά μέρη. Ούτε εμένα μʼ αρέσει να πηγαίνω σε τουριστικά μέρη. Θα μου άρεσε να πάω μαζί του σε κάποια φεστιβάλ στη Σερβία, ας πούμε, που παίζουν βαλκανικά πνευστά ή σε φεστιβάλ στην έρημο όπου νομάδες παίζουν μουσική. Θεωρώ τους τουριστικούς προορισμούς πολύ ψεύτικους. Σα να πηγαίνεις εδώ στην Πλάκα.

Αν ερχόταν ένας ξένος στη χώρα μας να τον φιλοξενήσεις πού θα τον πήγαινες να διασκεδάσει, να γνωρίσει την Αθήνα, να καταλάβει λίγο τους Έλληνες;

Πολύ καλή ερώτηση. Θα τον πήγαινα μια βόλτα στο κέντρο να δει πώς είναι η ζωή τώρα, σε μια Μουσική Σκηνή να δει πώς διασκεδάζουμε και δυστυχώς δεν έχω να του δείξω τίποτα από τον νεοελληνικό πολιτισμό. Μπορεί να υπάρχει τέτοιος αλλά εγώ δεν τον διακρίνω. Πιθηκίζουμε, μαϊμουδίζουμε, αντιγράφουμε. Δεν ξέρω ποια είναι η νεοελληνική κουλτούρα τώρα στην χώρα μας. Δεν ξέρω τι διαφορετικό κάνει ή θα ήθελε να κάνει ένας νέος 20 χρονών στην Ελλάδα από τον 20άρη στο Βέλγιο. Έχουμε τον ήλιο αλλά δεν έχουμε πάρκα. Το ζήτημα του τι θα δείξουμε από την χώρα μας στους ξένους είναι το πώς ετεροκαθοριζόμαστε. Σε τι διαφέρει η ελληνική κουλτούρα από την ξένη? Ο ήλιος και η θάλασσα που διαθέτουμε είναι φύση δεν είναι η εικόνα των Ελλήνων. Θα του έδειχνα ίσως την ελληνική οικογένεια. Είναι ένας θεσμός που διαρκεί εδώ. Το περίφημο σόι. Θα τον πήγαινα ένα Πάσχα να δει να σουβλίζουν αρνιά, να χορεύουν και να γλεντάνε.

Αν ο ίδιος ξένος σου ζητούσε να τους στείλεις κάτι από τη χώρα σου που να του θυμίζει την Ελλάδα τι θα ήταν αυτό? Αν ήθελε να του στείλεις μουσική τι θα έστελνες;

Ωραία. Κάνεις ερωτήσεις που δεν έχω σκεφτεί ποτέ. Τι θα μπορούσα να του στείλω από την Ελλάδα; Θα του έστελνα μια κασέτα να φωνάζουμε! Οι Έλληνες είμαστε υπερβολικοί σε όλες τις φάσεις της ζωής μας. Μουσική θα του έστελνα Θανάση Παπακωνσταντίνου. Γιατί έχει παραδοσιακούς δρόμους με ηλεκτρικό περιτύλιγμα.

Μουσικός, τραγουδιστής, τραγουδοποιός, ραδιοφωνικός παραγωγός, τι από όλα είσαι…περισσότερο; Τι χαίρεσαι πιο πολύ; Πού και πότε εκφράζεσαι καλύτερα;

Είμαι τραγουδοποιός. Φτιάχνω ιστορίες, βάζω μελωδίες, μιλάω για μένα και τους φίλους μου, μιλάω για την τάξη μου. Θεωρώ ότι υπάρχουν κοινωνικές και οικονομικές τάξεις στην Ελλάδα. Είμαι πολιτικοποιημένος, φυσικά, αλλά το κάνω γιατί αυτόν τον τρόπο ζωής ξέρω. Μιλώ για τους ανθρώπους που ζούνε μέσα στην κοινωνία, για τις κοπέλες στα μπαρ, τις σερβιτόρες, για τα παιδιά που δουλεύουν delivery, τις δουλειές του ποδαριού, τους άεργους, τους άνεργους. Αυτοί είναι οι φίλοι μου. Γράφω τραγούδια δεν είναι κάτι δραματικό ούτε δύσκολο. Είμαστε μια μικρή χώρα, ένα μικρό star system, μια μικρή καλλιτεχνική παραγωγή. Μέσα σʼ αυτό εγώ γράφω τραγούδια.

Υπάρχει κάποιος λόγος για τον οποίο θα έβγαινες στο δρόμο να διαδηλώσεις;

Ψάχνω να βρω ένα λόγο να μην κατέβω σε διαδήλωση. Κατεβαίνω πάντα. Στο δρόμο είναι η ελευθερία. Είναι η Αγορά με την παλιά, την αρχαία έννοια. Ο δρόμος ως ανταλλαγή ιδεών. Η τάση που επικρατούσε τα τελευταία χρόνια ήταν να φύγουμε από τους δρόμους και να κλειστούμε στα σπίτια μας. Αφήσαμε τις δράσεις στους δρόμους, ρήμαξαν οι Παιδικές Χαρές, χάθηκαν οι αλάνες, οι κοινόχρηστοι χώροι εμπορευματοποιήθηκαν. Για να πιεις έναν καφέ, θα πρέπει να πληρώσεις για να κάτσεις στον ήλιο. Μου αρέσουν οι διαδηλώσεις. Συναντώ άλλους ανθρώπους, προχωράμε μαζί, μιλάμε, είναι επιστροφή στον κοινό χώρο. Είναι ευκαιρία. Ας βγούμε από τα σπίτια μου. Όχι μόνο για διαδηλώσεις. Να βγάλουμε μια καρεκλίτσα, ένα τραπεζάκι έξω να καθίσουμε να πιούμε ένα ουζάκι.

Ας υποθέσουμε ότι είχες τη δυνατότητα να αλλάξεις κάτι στις ζωές μας. Αν σου έδιναν κάποια θέση ή κάποιο αξίωμα στην Κυβέρνηση ή στη Δημαρχία, τι θα άλλαζες;

Δυστυχώς δεν δουλεύουν έτσι τα πράγματα. Θα προσπαθούσα, τουλάχιστον να σεβαστώ αυτούς που με ψήφισαν. Θα ήθελα να μπορώ να αντιπροσωπεύω σωστά αυτούς που με στήριξαν με την ψήφο τους. Τώρα δεν υπάρχει σωστή αντιπροσώπευση. Ψηφίζουμε κάποιον που στην ουσία δεν ξέρουμε τι κάνει. Στις Δημοτικές Εκλογές ψήφισα Καμίνη γιατί ήθελα να φύγει ο Κακλαμάνης, υποτίθεται ήταν πιο αριστερός, τώρα που εκλέχτηκε άρχισε να κάνει δηλώσεις για τους μετανάστες, ότι θα βάλει τείχος και τέτοια. Δήλωνε αριστερός και μας βγήκε καραδεξιός. Επώνυμα γράφʼ το δεν έχω πρόβλημα.

Κατέβηκα κι εγώ σʼ αυτές τις εκλογές, με την Ανοικτή Πόλη. Συνειδητά. Όχι για να εκλεγώ. Για να στηρίξω τις φωνές της κατανόησης, της αλληλοπροσέγγισης, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του σεβασμού των ελεύθερων χώρων, της οικολογίας, του πώς να φτιάχνουμε πιο όμορφη τη ζωή μας. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι εκπροσωπούν εμάς. Υποτίθεται ότι είναι αντιπροσωπευτική Δημοκρατία. Δεν μπορούν να κάνουν ό,τι γουστάρουν. Αλλιώς έχουν δίκιο οι αντιεξουσιαστές που λένε «δεν τη θέλουμε τη Δημοκρατία σας». Δεν μπορεί να εκλέγεται κάποιος και για τέσσερα χρόνια να κάνει ότι του περάσει από το κεφάλι χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Έτσι δεν θα δεχόμουν ένα τέτοιο αξίωμα «εν λευκώ».

«Ζω και αναπνέω για τις συναυλίες που σας συναντώ». Δική σου φράση στο προφίλ της Αντέλμα. Τι είναι αυτό που σε ένα live σε κάνει να νοιώθεις υπέροχα;

Κάθε live είναι διαφορετικό. Προσπαθώ να μην τα συνηθίσω ποτέ. Δεν παίζω συχνά. Προσπαθώ να ερμηνεύω κάθε τραγούδι διαφορετικά, όπως έρθει εκείνη τη στιγμή. Είναι μια μεταφυσική επικοινωνία. Δεν το βλέπω σαν δουλειά. Χαίρομαι πάρα πολύ αν συντονίζομαι. Δεν με νοιάζει το χειροκρότημα. Μου αρέσει να τραγουδάει ο άλλος, να συγκινείται. Από τα τραγούδια στις συναυλίες παίρνω δύναμη. Θέλω να τραγουδάμε μαζί. Εσείς κι εγώ.

Την ώρα που ο κόσμος αποχωρεί από μια εμφάνισή σου, από μια συναυλία σου, τι θα ήθελες να έχει πάρει μαζί του από σένα;

Καλή ερώτηση. Θα ήθελα κάθε μου τραγούδι και κάθε μου εμφάνιση να μην κάνει τον άλλο να ξεχνάει, να τον κάνει να θυμηθεί. Να διασκεδάσει και να ψυχαγωγηθεί, αλλά ταυτόχρονα να ψάξει λίγο μέσα του, να προβληματιστεί. Να δει τη ζωή του αλλιώς, τις σχέσεις του αλλιώς. Όχι να πέσει στην κατάθλιψη, θα ήθελα να τον βοηθήσω να σκεφτεί. Θα ήθελα να του έχω πει πράγματα που τα σκέφτεται αλλά δεν ξέρει πώς να τα εκφράσει ή να βρει πράγματα που τα έχει χαμένα. Πολλές φορές κρύβουμε από τον εαυτό μας πράγματα. Θα ήθελα να τον βοηθούσα να αποκαλυφθούν αυτά, για το καλύτερο πάντα. Εντάξει, ένα live δεν μπορεί να είναι...επιστημονικό συμπόσιο, αλλά θα μου άρεσε όταν φεύγουν από ένα δικό μου να έχει προστεθεί ένα λιθαράκι προβληματισμού μέσα τους.

Υπάρχει κάποιος λόγος για τον οποίο θα άφηνες για ένα πολύ μεγάλο διάστημα την μουσική;

Ναι, αν κάνω οικογένεια και έχει καταρρεύσει το σύμπαν, θα αναγκαστώ να δουλεύω σε κάτι άλλο για να ζήσω το παιδί μου. Αλλά πάλι θα παίζω μουσική, για μένα. Πιστεύω πως δεν θα ήμουν καλός πατέρας αν δεν έπαιζα μουσική. Δεν μπορώ να κάνω τέτοια θυσία. Θα συνέχιζα να παίζω μουσική για μένα, για την οικογένειά μου. Αλλά δεν έχω κανενός είδους κόμπλεξ να κάνω μια άλλη δουλειά για να ζήσω. Ελπίζω να μην έρθει ποτέ η στιγμή να αναγκαστώ να εγκαταλείψω τη μουσική. Μέχρι τώρα, από τη μουσική ζω. Νιώθω πολύ τυχερός. Έχω κάνει το όνειρό μου πραγματικότητα.

Να μιλήσουμε λίγο για το νέο σου δίσκο; Το «όνειρο» είναι το καλύτερο τραγούδι σʼαυτόν; Ποιο αγαπάς εσύ περισσότερο;

Είμαι πολύ περήφανος για αυτόν τον δίσκο. Σπάνια μιλάω για τους δίσκους μου. Αλλά πιστεύω ότι είναι ο καλύτερος δίσκος μου μέχρι τώρα. Όσοι τον έχουν ακούσει, ο καθένας τους διάλεξε από ένα τραγούδι ως αγαπημένο τους. Πρώτη φορά συμβαίνει αυτό σε δική μου δουλειά. Το «Όνειρο» είναι ένα τραγούδι που λέει ότι θέλω να σταματήσω να νοσταλγώ και να σταματήσω να ονειρεύομαι. Θέλω να ζήσω αυτό που ζω, να το χαρώ. Μερικές φορές κάνουμε το λάθος να νοσταλγούμε το παρελθόν και να ξεχνάμε ότι ζούμε στο σήμερα. Εξιδανικεύουμε το παρελθόν, ονειρευόμαστε το μέλλον κι έχουμε δίπλα μας συντρόφους, φίλους, θησαυρούς και τους θυσιάζουμε περιμένοντας κάτι καλύτερο ή αναπολώντας κάτι άλλο. Αυτό το μήνυμα δίνει το «Ονειρο», ζήστε τώρα. Όλα τα τραγούδια τα αγαπάω. Γράφτηκαν μονορούφι. Μόλις κυκλοφόρησε ο προηγούμενος δίσκος μου, το καλοκαίρι του 2009, ξεκίνησα κι έγραψα 10 ολοκαίνουργια τραγούδια. Έχω τρομερούς συνεργάτες, τους Δραμαμίνη και με οργάνωσαν και στο στούντιο. Το δικό μου αγαπημένο τραγούδι είναι η «Όμορφη ζωή». Αυτό είναι και το πρώτο single που βγάζω. Μʼαρέσουν και τα «Αιώνια Ρομάντζα», κι «Η Πέρσα». Η Όμορφη ζωή όμως είναι η φιλοσοφία της ζωής μου.

Για σένα στη ζωή έχει ενδιαφέρον το παρόν, το παρελθόν ή το μέλλον;

Επειδή το παρελθόν το εξιδανικεύουμε και το μέλλον το βλέπουμε σαν αποκούμπι, για μένα αξία έχει το παρόν.

Σε ποιον καλλιτέχνη (Έλληνα ή ξένο, ζωντανό ή νεκρό) θα ήθελες να κάνεις συνέντευξη; Τι θα τον ρωτούσες;

Στον Σαββόπουλο και στον Θεοδωράκη. Και στον Χατζιδάκι αλλά δεν ζει. Πιστεύω ότι οι δύο πρώτοι που ανέφερα είναι πολύ αντιφατικές προσωπικότητες, με τρομαχτικό ρεπερτόριο κι οι δυο τους. Θα ήθελα να καταλάβω πώς σκέφτονται. Με έχουν μπερδέψει. Λατρεύω τα τραγούδια τους αλλά μερικές φορές είναι αδιανόητες οι δηλώσεις και οι πράξεις τους. Θα ήθελα να μάθω τι έχουν στο μυαλό τους. Θα τους ρωτούσα πώς γίνεται σε εποχές που υπήρχαν τανκς και όπλα να πηγαίνουν κόντρα στο καθεστώς και σε εποχές που υποτίθεται είναι πιο χαλαρά τα πράγματα να πηγαίνουν μαζί με το καθεστώς.

Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου σε 10 χρόνια από σήμερα;

Να έχω κάνει οικογένεια και να έχω καταφέρει να έχω πιο στενές σχέσεις με τους γονείς μου. Να έχουμε υγεία εμείς κι όλος ο κόσμος.

Αν πάθαινες αμνησία, τι δεν θα ήθελες να ξεχάσεις;

Δε θα ήθελα να ξεχάσω τους ανθρώπους που αγαπάω.

Ποια είναι τα άμεσα μελλοντικά σου σχέδια;

Θα προσπαθήσω να προωθήσω το δίσκο, να επικοινωνήσω την ιδέα μου της δωρεάν διάθεσης και του «ό,τι προαιρείστε», θα κάνω συναυλίες. Ξεκινώ στην Αθήνα, με καινούργιο σχήμα κι είμαι ενθουσιασμένος, 23 Ιανουαρίου στον Σταυρό του Νότου και κάθε Κυριακή, για λίγες εμφανίσεις. Μετά περιοδεία στην επαρχία με δύο σχήματα, το ένα είναι ακουστικό, πιάνο-τσέλο, ο Άρης Ζέρβας κι εγώ. Παίζουμε 28/1 στο Άστρος Κυνουρίας, 29/1 στο Βόλο και σε άλλες πόλεις στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα θα παίζω στο Σταυρό. Θα κάνουμε δύο συναυλίες σε Αγγλία και Κύπρο. Επίσης, όπου θα εμφανίζομαι έχω τη δυνατότητα να πουλάω και το CD μου. Υπάρχει και μια συμφωνία με την παλιά μου δισκογραφική, θα κάνω ένα δίσκο με διασκευές. Ταυτόχρονα συνθέτω συνεχώς και η ζωή συνεχίζεται. Πριν κλείσουμε να πω ότι στην Antelma Music θα έρθουν κι άλλοι καλλιτέχνες. Πολύ σύντομα θα ανακοινωθούν και τα ονόματά τους.

Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που μας αφιέρωσες. Καλή συνέχεια σε ό,τι κάνεις

Να είστε καλά, σας ευχαριστώ πολύ.